vuurwerkramp culemborg

De vuurwerkramp in Culemborg was een schok voor de sector én de samenleving. In deze blog voor vuurwerkwinkels blikken we terug op wat er gebeurde, waarom het zo mis kon gaan en – vooral – welke concrete lessen je vandaag kunt toepassen in je eigen winkel en opslag. Veiligheid begint met bewustzijn, duidelijke regels en dagelijkse discipline.

Vuurwerkramp Culemborg: wat er gebeurde en waarom

Op 14 februari 1991 vond op industrieterrein Pavijen in Culemborg een zware explosie plaats bij een vuurwerkopslag. Meerdere ontploffingen volgden elkaar op, met een enorme drukgolf die in de wijde omgeving voelbaar was. Ramen sneuvelden, daken raakten beschadigd en de rookkolom was kilometers ver te zien. Hoewel er geen dodelijke slachtoffers vielen, raakten wel tientallen mensen gewond en liep de materiële schade in de miljoenen guldens.

Het incident maakte pijnlijk duidelijk hoe groot de impact van vuurwerk kan zijn wanneer opslag, compartimentering en afstandseisen tekortschieten. Destijds waren de regels en praktijkkennis minder uitgekristalliseerd dan nu. De combinatie van (professioneel) vuurwerk in hogere gevarenklassen, onvolledige scheiding tussen voorraden en een brand die zich snel kon ontwikkelen, zorgde voor een kettingreactie die hulpdiensten moeilijk konden beheersen.

Onderzoeken na de ramp wezen niet één enkelvoudige oorzaak aan. Wel werd duidelijk dat meerdere factoren, zoals de inrichting van de opslag, werkzaamheden in de nabijheid van vuurwerk, en het gebrek aan voldoende brandwerende compartimentering en afstand, gezamenlijk de escalatie mogelijk maakten. Culemborg werd daarmee een vroege waarschuwing: zonder strikte, praktisch uitvoerbare veiligheidsnormen kan één incident uitgroeien tot een ramp met grote maatschappelijke gevolgen. Deze inzichten vormden later, mede na Enschede (2000), een belangrijke voedingsbodem voor het huidige Vuurwerkbesluit en PGS-richtlijnen.

Lessen voor vuurwerkwinkels: veiligheid en regels

De kernles voor vuurwerkwinkels en -opslag is meervoudige veiligheid: voorkomen dat brand ontstaat, voorkomen dat brand overslaat, en zorgen dat, als er tóch iets gebeurt, de impact beheersbaar blijft. Dat begint bij een doordacht ontwerp van je locatie: gescheiden brandcompartimenten met voldoende weerstand, gecontroleerde hoeveelheden per compartiment, en veilige afstand tot andere functies. Koppel dit aan betrouwbare detectie en (waar passend) blusvoorzieningen, heldere vluchtroutes, en een calamiteitenplan dat je periodiek oefent met je team én in afstemming met de brandweer.

Operationele discipline is de tweede pijler. Herverpakken, ompakken of bewerken van vuurwerk in de verkoop- of opslagruimte is vragen om problemen; vermijd dit en werk met een strikt werkvergunningsproces voor elke vorm van ‘hot work’ of risicovolle handeling. Borg ATEX-veiligheid in elektrische installaties, voorkom statische lading, houd de opslag schoon en droog, en beheer temperaturen en ventilatie. Leg duidelijke procedures vast voor ontvangst, voorraadbeheer, retouren en beschadigde producten. Traceerbaarheid (batch/lot) en correcte classificatie (bijv. CE-markering en UN/ADR-codes) zijn onmisbaar voor veiligheid én voor het snel kunnen handelen bij recalls of incidenten.

Tot slot: ken en volg de regels. In Nederland zijn het Vuurwerkbesluit en de relevante PGS-richtlijnen (zoals PGS 68 voor opslag en verkoop van consumentenvuurwerk) het fundament. Je werkt onder de Omgevingswet met een vergunning en toezicht door je Omgevingsdienst; stem vroeg en regelmatig af over hoeveelheden, compartimentering en inrichting. Hanteer de wettelijke verkoopdagen en leeftijden (controleer legitimatie), informeer klanten over lokaal afsteekbeleid, en investeer in BHV-opleiding, ontruimingsoefeningen en goede communicatie met buren en hulpdiensten. Wettelijke compliance is geen vinklijst, maar een dagelijkse praktijk die je team moet ademen. Juist die routine voorkomt dat kleine afwijkingen uitgroeien tot grote risico’s.

Culemborg liet zien dat één vonk genoeg kan zijn om een kettingreactie te starten – maar óók dat goed ontworpen opslag, strakke processen en duidelijke regels het verschil maken. Voor vuurwerkwinkels ligt de lat hoog, en terecht: je beschermt klanten, medewerkers, buren en je bedrijf. Maak van veiligheid je onderscheidend vermogen, blijf leren van het verleden en vertaal de lessen dagelijks naar je magazijn, je balie en je team. Zo blijft het feest – en niet het risico – centraal staan.